Το «Αιρετικοί» του Leonardo Padura είναι από τα βιβλία που ο τίτλος και το καθηλωτικό του εξώφυλλο μου κίνησαν αρχικά το ενδιαφέρον, που, βέβαια, εντάθηκε όταν διάβασα την περίληψη του, η οποία και ήταν καταλυτική για την αγορά του.
Το βιβλίο χωρίζεται σε τρία μεγάλα κεφάλαια, σε τρεις χρονικές περιόδους. Στο πρώτο κεφάλαιο, ο Ελίας Καμίνσκι φτάνει στην Αβάνα του 2007 και προσπαθεί, μαζί με τον πρώην αστυνομικό Μάριο Κόντε, να ανακαλύψει την πορεία που είχε μέσα στον χρόνο ένας πίνακας του μεγάλου Ολλανδού ζωγράφου Ρέμπραντ -και συγκεκριμένα μια προσωπογραφία ενός Εβραίο νεαρής ηλικίας που έχει όμως πολλά μορφολογικά στοιχεία του Χριστού-, ο οποίος αποτέλεσε έως και το 1939 οικογενειακό κειμήλιο των Καμίνσκι και που ύστερα από ‘’απουσία’’ δεκαετιών δημοπρατείτε το 2007 στο Λονδίνο. Μέσα από την έρευνα και τις διηγήσεις στον Μάριο Κόντε, ο Ελίας μας γνωστοποιεί την ιστορία του πατέρα του Ντανιέλ Καμίνσκι, του πρώτου αιρετικού του κειμένου: ο εννιάχρονος Ντανιέλ το 1939 μαζί με τον θείο του Γιόχαν βρίσκεται στο λιμάνι της Αβάνας και περιμένει, μαζί με πολλούς άλλους, την αποβίβαση των δικών του ανθρώπων και συγκεκριμένα των γονιών του και της μικρής του αδερφής από το υπερωκεάνιο Σέντ Λούις, το οποίο και μετέφερε εννιακόσιους κυνηγημένους, από την Ευρώπη, Εβραίους. Ο θείος Γιόχαν είναι σίγουρος πως η προσωπογραφία του Ρέμπραντ που έχει στις αποσκευές της η οικογένεια Καμίνσκι θα ανοίξει τον δρόμο για την αποβίβαση και την ένωση εν τέλει των μελών της οικογένειας. Η αποβίβαση όμως δεν θα πραγματοποιηθεί ποτέ καθώς η απληστία των Αρχών θα σπρώξει το πλοίο πίσω στην ναζιστική Ευρώπη, πίσω στο θάνατο….. Ο Ντανιέλ τότε θα χάσει για πάντα την οικογένεια του και στα χρόνια που θα ακολουθήσουν θα αμφισβητήσει την προγονική του πίστη και θα προσπαθήσει να απαγκιστρωθεί από αυτή. Το οικογενειακό κειμήλιο που θα επανεμφανιστεί μετά από σχεδόν είκοσι ολόκληρα χρόνια στα χέρια ενός διεφθαρμένου πρώην αξιωματούχου θα τον κάνει άραγε να χάσει και την ανθρωπιά του;
Στο δεύτερο μέρος μεταφερόμαστε στο Άμστερνταμ του 1643 όπου και παρακολουθούμε την ζωή του Εβραίου μαθητευόμενου ζωγράφου Ελίας Αμπρόσιους. Ενώ αυτός μαθαίνει, παρά την απαγόρευση του Εβραϊκού Νόμου, κρυφά την τέχνη της ζωγραφικής από τον Δάσκαλο της εποχής, Ρέμπραντ, εμείς παρακολουθούμε τα μυστικά του ζωγράφου αλλά και τις συνθήκες κάτω από τις οποίες δημιουργήθηκε το οικογενειακό κειμήλιο των Καμίνσκι καθώς και πως αυτό έφτασε εν τέλει στην κατοχή της οικογένειας.
Τέλος στο τρίτο και τελευταίο μέρος του βιβλίου επανερχόμαστε χρονικά στο σήμερα. Ο Μάριο Κόντε το 2008 αναλαμβάνει να εξιχνιάσει την εξαφάνιση της Τζούντι Τόρες, της κόρης ενός διεφθαρμένου και άπληστου αξιωματούχου, η οποία αμφισβητεί τους πάντες και τα πάντα επηρεασμένη από την σαπίλα του συστήματος….. Και ενώ η έρευνα για την Τζούντι προχωράει, ο Μάριο Κόντε συναντά τους ίμο, τους πάνκ, και τους ροκάδες της σύγχρονης Αβάνας, που η διαφθορά της εξουσίας γέννησε ως αντίδραση, καθώς και τις απαντήσεις για την πορεία που ακολούθησε μέσα στον χρόνο το πορτρέτο του Χριστού-Εβραίου……