Συζητώντας με την συγγραφέα Τζένη Μανάκη!

     Με αφορμή την κυκλοφορία του νέου της βιβλίου η συγγραφέας Τζένη Μανάκη απαντά στο ερωτηματολόγιο των ΒιβλιοΑναφορών και μας παρουσιάζει, μεταξύ άλλων, «Την σκιά της αμφιβολίας» που κυκλοφορεί από τις εκδόσεις ΟΣΤΡΙΑ! 

     Την ευχαριστώ θερμά που διέθεσε στιγμές από τον πολύτιμο χρόνο της για να πραγματοποιηθεί η παρούσα συνέντευξη.

     Διαβάστε την λοιπόν.... και ελάτε λίγο πιο κοντά στο έργο και στην προσωπικότητα της Τζένης Μανάκη!  

1. Το νέο σας πόνημα, το «Η σκιά της αμφιβολίας», κυκλοφόρησε πρόσφατα από τις εκδόσεις ΟΣΤΡΙΑ! Αφού σας ευχηθώ να είναι καλοτάξιδο, θα σας ζητήσω να μας το παρουσιάσετε με τον δικό σας μοναδικό τρόπο.

Πρόκειται για μία πρωτοπρόσωπη αφήγηση ενός άντρα και μιας γυναίκας που κάποτε αγαπήθηκαν- με τον τρόπο του ο καθένας. Αυτός ο έρωτας είναι ο πυρήνας της μυθοπλασίας και η αφορμή που πήρα να αναλύσω, με συχνές καταβυθίσεις στον ψυχικό τους κόσμο, χωρίς αυτό να είναι αυτοσκοπός, τα σημαντικά της ζωής και των συναισθημάτων τους, ώστε να έχει ο αναγνώστης την απολαυστική αγωνία της δράσης και της εξέλιξης των γεγονότων, που διατρέχουν κάποιες δεκαετίες, 

Προσπάθησα να εστιάσω στη συνείδηση των ηρώων, στα συναισθήματα και τον ρυθμό των αναμνήσεών τους, στις ενδόμυχες σκέψεις και στην προσωπική τους ενδοσκόπηση, μέσα από την παράθεση των βιωματικών τους εμπειριών, με μία εξουθενωτική προσέγγιση σε κάποια σημεία της αφήγησης. Να φέρω προ οφθαλμών των αναγνωστών τις μεταλλάξεις  των προσωπικοτήτων τους, και τα προσωπεία που έχουν ''ενδυθεί'' για να αντιμετωπίσουν τις  καταστάσεις που έχει επιφέρει ο χρόνος, το ανθρώπινο περιβάλλον, οι κοινωνικοί  και εργασιακοί καταναγκασμοί, οι προσωπικές εμμονές, οι αμφιβολίες για το σωστό ή το λάθος.

2. Ποιο ήταν το πρώτο ερέθισμα που έπλασε στο μυαλό σας την υπόθεση του νέου σας βιβλίου;

Οι μάσκες. Αυτές που όλοι σχεδόν οι άνθρωποι  φέρουν σε συνάρτηση με το κάθε πρόσωπο ή κατάσταση που καλούνται να αντιμετωπίσουν. Ακούγεται κάπως Πιραντελικό, αν και δεν ήταν πρώτος ο Πιραντέλο που μίλησε για την πολλαπλότητα  των προσώπων κάθε ανθρώπου. Λοιπόν, αυτό το θέμα με απασχολεί χρόνια και ήθελα να το εκφράσω μέσα από έναν μύθο,  σαγηνευτικό για τον αναγνώστη. Αλλά και για προσωπική κατανάλωση. Να αντιληφθώ σε βάθος αυτή την ''αναγκαιότητα'' των μεταλλάξεων σε σχέση με συναισθήματα και γεγονότα.  Ίσως ακούγεται βαρύγδουπο, γιατί πιστεύω, ότι  όλα αυτά περισσότερο υποφώσκουν, για τον προσεκτικό αναγνώστη, καθώς προχωρά ή δράση,  μ’ ένα κείμενο που κυλάει.  

3. Ποιος από τους ήρωες του νέου σας βιβλίου είναι ο αγαπημένος σας; Και ποιος σας ''ταλαιπώρησε'', είτε ψυχολογικά, αφού απείχε πολύ από τον δικό σας ψυχισμό, είτε τεχνικά, να τον αποτυπώσετε στο χαρτί;

Τους αγαπώ σχεδόν όλους. Είναι σαν να έζησα μαζί τους όλο το χρονικό διάστημα   που έγραφα το βιβλίο μέχρι το τέλος του, κι ας τους κατέκρινα για ορισμένες συμπεριφορές τους. Από τους δύο κεντρικούς θα έλεγα ότι προτιμώ τον Γιάννο. Είμαι κάπως περισσότερο κοντά του από άποψη ενδιαφερόντων. Με ''ταλαιπώρησε'' ψυχικά η Ειρήνη με την εμμονή στις εμμονές της και με την αγωνία να προσεγγίσω τις αντιδράσεις ενός εξαρτημένου ατόμου.

   

4. Διαβάζοντας ένα βιβλίο ψάχνω πάντα κάτω από τις λέξεις τα μηνύματα που ίσως θέλει ο συγγραφέας να μεταφέρει στους αναγνώστες του. Μπορείτε να μοιραστείτε μαζί μας ένα μήνυμα που οι κεντρικοί ήρωες του νέου βιβλίου σας, θέλουν οπωσδήποτε εμείς οι αναγνώστες να το ''παραλάβουμε'';

Να δίνουμε μεγαλύτερο χώρο στην αγάπη. Να ζούμε για τον εαυτό μας και για τους αγαπημένους μας  και όχι για τις κοινωνικές συμβάσεις.  Να έχουμε το θάρρος να φεύγουμε από τις ''τοξικές'' σχέσεις, να προχωρούμε με όσο γίνεται λιγότερες αμφιβολίες σ’ αυτήν την υπέροχα ''άθλια'' ζωή!

  

5. Διάβασα στο βιογραφικό σας πως αγαπάτε τη ζωγραφική και πως με έργα σας παίρνετε μέρος σε ομαδικές εκθέσεις. Αν απεικονίζατε «Τη σκιά της αμφιβολίας» σε έναν από τους πίνακές σας ποια χρώματα θα επιλέγατε για να την αποτυπώσετε και γιατί;

Τα χρώματα ενός αναποφάσιστου ουρανού. Το γιατί θα το απαντήσω μ΄ενα μικρό απόσπασμα από το μυθιστόρημα:

'' Κατέληξα ότι μέσα σε κάθε άνθρωπο ζευγαρώνει  η χαρά με τη θλίψη, η αγωνία με τη χαλαρότητα, το γελοίο με το σπαραχτικό σε δόσεις που ποικίλουν. Και όλα αυτά  τα στοιχεία κραυγάζουν την αγωνία του ανθρώπου ανάμεσα στην εσωτερική του πραγματικότητα και το εύθραυστο απατηλό εκάστοτε προσωπείο του.''

6. Ποια επίθετα θα χρησιμοποιούσατε για να χαρακτηρίσετε «Την σκιά της αμφιβολίας»;

Νομίζω ότι αυτή είναι ''δουλειά'' των αναγνωστών. Εκτός αν θέλετε να το χαρακτηρίσω σαν είδος  μυθιστορήματος. Θα έλεγα ψυχολογικό – ερωτικό- κοινωνικό  με μια υποψία... αστυνομικού.

7. Εσείς κατευθύνετε τους ήρωες ή οι ήρωες σας από ένα σημείο και μετά αυτομολούν και κατευθύνουν το χέρι σας κατά την διάρκεια της συγγραφής;

Έχω στο νου μου ένα γενικό πλάνο του κεντρικού νοήματος που θέλω να δώσω και ρυθμίζω τις δράσεις των ηρώων σε σχέση μ’ αυτό,  καθώς προχωρώ στο γράψιμο. Μπορώ να πω ότι δεν ζορίζομαι... έχω μία αρκετά μεγάλη ευχέρεια στη ροή, τώρα βέβαια το αποτέλεσμα θα το κρίνουν άλλοι. 

8. Αλήθεια, όλοι αυτοί οι ήρωες με τους χαρακτήρες και την ιστορία τους, πού πάνε μετά το τέλος της συγγραφής; Υπάρχουν σε ένα μέρος του μυαλού σας και ζουν ή ''εγκλωβίζονται'' αιώνια στο χαρτί αφήνοντάς τους εκεί;

Οι ήρωες των διηγημάτων μου, (έχω γράψει πάρα πολλά), εκτός εξαιρέσεων , που τους έχω εμπνευστεί από σχετικά κοντινούς μου ανθρώπους, με αποχαιρετούν κανονικά. 

Οι ήρωες όμως των δύο  μυθιστορημάτων μου,  ίσως και λόγω της  ''συγκατοίκησης '' επί μακρόν, μένουν μέσα στο μυαλό μου σαν παλιοί φίλοι.

9. Πείτε μας τα συναισθήματα ή τις σκέψεις που σας συντρόφευαν την στιγμή που γράφατε την λέξη Τέλος στην ιστορία του νέου σας βιβλίου.

Αυτά που θα έλεγα θα ήταν αποκαλυπτικά  της δράσης,  που έχει σχέση με τα συναισθήματα που μου γεννήθηκαν.  Θα πω μόνο πως  ένιωσα μία ανακούφιση με την τελευταία σκέψη του κεντρικού μου ήρωα.

10. Ποιος διαβάζει για πρώτη φορά το βιβλίο σας ή κάποιες από τις πρώτες σελίδες του από το οικείο περιβάλλον σας; Δέχεστε την όποια κριτική του και επηρεασμένη από αυτή σπεύδετε να διορθώσετε τις όποιες παρατηρήσεις του -αν φυσικά υπάρχουν!- ή είστε ''αμετακίνητη'' σε ότι έχετε γράψει;

Δύο αγαπημένοι μου φίλοι, μία γυναίκα και ένας άνδρας που έχουν σχέση με τη λογοτεχνία. Είμαι πολύ δεκτική σε κριτική, μετακινούμαι αν πεισθώ με σθεναρά επιχειρήματα, εξάλλου είμαι βέβαιη για τις καλές τους προθέσεις.

11. Τα θετικά σχόλια των αναγνωστών σίγουρα θα σας χαροποιούν και θα αντλείτε από αυτά δύναμη για την συνέχεια! Με τα αρνητικά -αν φυσικά υπάρχουν!- τι γίνεται; Πως τα αντιμετωπίζετε ; Και, εξαιτίας αυτών, έχετε σκεφτεί να κάνετε εκπτώσεις στο γραπτό σας με σκοπό να αγγίξετε και αυτούς τους αναγνώστες ή όταν γράφετε, γράφετε απαλλαγμένη από τέτοιες πρακτικές, θα έλεγα, σκέψεις;

Θα μιλήσω για το προηγούμενο μυθιστόρημά μου «Μικρές και μεγάλες προδοσίες». Δεν είχα αρνητικά σχόλια, αντίθετα είχα πολύ καλές κριτικές, που ίσως και να μη τις άξιζα (εδώ μπαίνουν και οι δικές μου αμφιβολίες – όχι μόνο των ηρώων μου), δίνεται γενικά  μία ''χάρη'' στον πρωτάρη. Και βέβαια τις χάρηκα ! Γενικά δεν κάνω εκπτώσεις , κυρίως όσον αφορά την αξιοπρέπειά μου. Δίνω μεγάλη σημασία σ’ αυτό.  Γράφω όπως μπορώ, απαλλαγμένη από κλισέ και στόχους να ''κατακτήσω'' το πανελλήνιο.

12 . Μέσα στο γραπτό σας βάζετε αυτοβιογραφικά στοιχεία; Και όταν λέω αυτοβιογραφικά στοιχεία δεν εννοώ απαραίτητα προσωπικά γεγονότα αλλά μυρωδιές, εικόνες, συναισθήματα.

Εννοείται ότι υπάρχουν αυτά τα στοιχεία. Και στους πιο ''κακούς'' ήρωες υπάρχουν σημεία σύγκλισης έστω και ελάχιστων σκέψεων και συναισθημάτων με αυτά του δημιουργού τους. Οι τόποι επίσης. Κινώ τους ήρωες πάντα σε μέρη που έχω επισκεφθεί, που έχω ζήσει .Μπορώ να πω πως αποτελούν και την έμπνευση  για κάποια δράση των ηρώων. Μανιωδώς μάλιστα τους μετακινώ, ίσως επειδή αγαπώ τα ταξίδια και έτσι ταξιδεύω μαζί τους. 

13. Πότε ήρθε η συγγραφή στην ζωή της Τζένης Μανάκη; Ποια ανάγκη της ικανοποιεί;

Από ''αρχαιοτάτων'' χρόνων ... Στα εικοσιδύο μου έγραφα ακόμη και κριτική θεάτρου στην εφημερίδα που δούλευα. Αυτό σήμερα το θεωρώ θράσος.  Διηγήματα έγραφα από τότε. Γράφω επίσης συχνά από ετών, τις προσωπικές μου απόψεις για τα βιβλία που διαβάζω, όχι ως κριτικός, αλλά ως απλή αναγνώστρια.

Το μυθιστόρημα όμως θέλει χρόνο, αφοσίωση, απομόνωση. Πριν από τρία χρόνια μου καρφώθηκε η ιδέα της συγγραφής μυθιστορήματος. Το γράψιμο και το διάβασμα. είναι  για μένα τρόπος ζωής  Με εκτονώνει, με παρηγορεί, μου δίνει την ευκαιρία να ζω κι άλλες ζωές, μου χαρίζει χρόνο!

14. Δεύτερο βιβλίο –αν δεν κάνω λάθος! Βάλτε ένα τίτλο σ’ αυτή την συγγραφική σας πορεία που να προσδιορίζει τα συναισθήματά σας!

Αν δεν κατεχόμουν από την βεβαιότητα της αδυναμίας να προσδιορίσουμε τον χρόνο που μας μένει, θα ήθελα  να γράψω όλες τις ιστορίες που έχω μέσα στο κεφάλι μου. 

15. Για σας ποια στοιχεία σε ένα βιβλίο σάς κάνουν να το χαρακτηρίσετε τελικά ως πραγματική Λογοτεχνία;

Η διαχρονικότητα του κειμένου, η δημιουργία ατμόσφαιρας, η γλώσσα, η δημιουργία ζωντανών χαρακτήρων και η συνέπεια της ταυτότητάς τους σε σχέση με την πλοκή, η διεισδυτικότητα στον ψυχισμό τους, η δημιουργία ερωτημάτων που ζητούν απαντήσεις, ακόμη και η δυνατότητα πολλαπλών ερμηνειών των σκέψεων και των δράσεων των ηρώων. 

16. Ο αγαπημένος σας σύγχρονος συγγραφέας; Και κλασικός;

Είναι πολλοί  για πολλούς διαφορετικούς λόγους. Θα αναφέρω τον Χαβιέρ Μαρίας γιατί δίνω μεγάλη σημασία στην  διεισδυτικότητα, με ειλικρίνεια, στον ψυχισμό των ηρώων του. Και οι κλασικοί είναι πολλοί. Θα σας πω τον Τολστόι για την Άννα Καρέννινα, τον Φλωμπέρ για την Μαντάμ Μποβαρύ, τον Ντοστογιέφσκυ για τους Αδελφούς Καραμάζοφ, τον Προύστ για Τον ξανακερδισμένο χρόνο, τον Μπόρχες που τού πρέπει μια θέση στο Πάνθεο των κλασικών, μαζί με τον Κάφκα, τον Τσβάιχ  τον Κόνραντ τον Φώκνερ και τόσους άλλους !

17. Προτείνετε μας ένα βιβλίο!

Αφού ξεχώρισα τον Χαβιέρ Μαρίας ανάμεσα στους αγαπημένους μου, θα σας πω το δικό του  : '' ΚΑΡΔΙΑ ΤΟΣΟ ΑΣΠΡΗ ''.

18. Θα κάνω την ερώτηση που κάνω στους φίλους που ξέρω πως διαβάζουν: Ποιο βιβλίο διαβάζετε αυτή την περίοδο;

Μόλις τέλειωσα το '' Νο 11'' του Τζόναθαν Κόου. Τις απόψεις μου θα τις βρείτε στο επόμενο τεύχος του Fractal, που έχω την τιμή να ανήκω στη συντακτική του ομάδα. Άρχισα το ''Μόνο τα νεκρά ψάρια ακολουθούν το ρεύμα '' του Κυριάκου Γυαλένιου, μου αρέσει η γραφή του.

19. Τι να περιμένουμε από την πένα σας στο άμεσο μέλλον;

'Ενα μυθιστόρημα που ξεκινάει λίγα χρόνια μετά το δεύτερο παγκόσμιο πόλεμο, με μικρές αναφορές στη διάρκειά του, και κεντρική ηρώίδα μία γυναίκα που η μητέρα της τον βίωσε μέσα σε στρατόπεδο συγκέντρωσης. Βρίσκομαι ήδη σε κάποια εξέλιξή του.

Έχω στο νου μου ένα θεατρικό, για να δικαιώσω μια παλιά μου αγάπη σ΄αυτό το είδος της λογοτεχνίας.

20. Κλείνοντας, και αφού σας ευχαριστήσω θερμά για τον χρόνο που διαθέσατε να απαντήσετε στις ερωτήσεις μου, θα ήθελα να δώσετε ένα μήνυμα στους αναγνώστες σας.

Να αγαπούν και να διαβάζουν με πάθος, να ζουν κάθε δευτερόλεπτο με επίγνωση της ανεπανάληπτης μοναδικότητάς του, να αγωνίζονται για την προσωπική τους ουσιαστική ελευθερία, χωρίς να καταπατούν το δίκιο του άλλου. 

Εγώ σας ευχαριστώ που μου δώσατε με τις ερωτήσεις σας τη δυνατότητα να εκφράσω τις απόψεις μου.

******

Η σκιά της αμφιβολίας

Υπόθεση Οπισθόφυλλου:

 '' Ποιος μπορεί να πει με ακρίβεια ποιο ήταν το πρόσωπο του καθενός χθες            ποια η σχέση μ΄ αυτό που είναι σήμερα ...''

ΕΙΡΉΝΗ και ΓΙΑΝΝΟΣ. Συναντώνται τυχαία στο Παρίσι. Τους συνδέει το κοινό ενδιαφέρον τους για την Τέχνη και τη Λογοτεχνία.
Εκείνη αστή, εγκαταλείπει Αθήνα και Αρχιτεκτονική, απογοητευμένη από το μεγάλο έρωτά της για τον  άπιστο Πέτρο Πανδή. Σπουδάζει στη  Σχολή Καλών Τεχνών. 
Εκείνος, μικροαστός από Θεσσαλονίκη κάνει μεταπτυχιακές σπουδές στη δημοσιογραφία, με πενιχρά οικονομικά.
Ο Γιάννος την ερωτεύεται με πάθος.
Η Ειρήνη γοητεύεται από την ειλικρίνεια των αισθημάτων του. Αφήνεται με ενθουσιασμό και τρυφερότητα στη  σχέση, αλλά με τη σκέψη στον Πέτρο. Για να τον ξεπεράσει, ακολουθεί τον καθηγητή της Ανρί Μορώ στο εξοχικό του στη Νορμανδία. Η γνωριμία με τους ενδιαφέροντες φίλους του τής δημιουργούν αντικρουόμενα συναισθήματα και  αμφιβολίες για την δική της ταυτότητα.
Ο Γιάννος επιστρέφει στη Θεσσαλονίκη ερωτευμένος ακόμη με την Ειρήνη. Επιτυχημένος δημοσιογράφος, πραγματοποιεί το όνειρό του να γίνει συγγραφέας. Ο φόβος πιθανής ταύτισης με τον ομοφυλόφιλο αδελφό του τον οδηγεί σε περίεργες συμπεριφορές. Οι επιτυχίες του θα άρουν τη σκιά της αμφιβολίας για τις  επιλογές και το έργο του ;
Η Ειρήνη πληροφορείται τη δολοφονία του Ζακ,  συγγραφέα, φίλου του Ανρί. 
Ο Πέτρος εμφανίζεται στο Παρίσι να τη διεκδικήσει.
Θα τον ακολουθήσει στο δρόμο που έχει χαράξει  στη ζωή του, θα ευτυχήσει ή θα μεγαλώσει  το βάθος του προσωπικού της αινίγματος ;   

Η μετά από χρόνια, συνάντηση τού Γιάννου με την Ειρήνη, ανακαλεί αισθήματα , σκέψεις, προκαλεί αναθεωρήσεις και αμφιβολίες για τη βαθύτερη ερμηνεία της πραγματικής  προσωπικότητας  καθενός.

'Ενα μυθιστόρημα με στοχασμούς για τη ζωή, τον έρωτα, τη ρευστότητα της ταυτότητας των ανθρώπων και την ''ερμηνεία'' των εκάστοτε προσωπείων τους.

Βιογραφία συγγραφέως:

Η Τζένη Μανάκη γεννήθηκε και ζει στη Θεσσαλονίκη. Εργάστηκε ως συντάκτρια και μεταφράστρια σε εφημερίδα και στο Δημόσιο. Ασχολήθηκε με πολιτιστικά θέματα και με την αποκλειστική ευθύνη έκδοσης συνδικαλιστικής μηνιαίας εφημερίδας. Γνωρίζει Αγγλικά και Γαλλικά. Έχει παρακολουθήσει σεμινάρια δημιουργικής γραφής στο Λος Άντζελες. Είναι φανατική αναγνώστρια λογοτεχνίας. Δημοσιεύει από ετών κείμενα με αφορμές που την ευαισθητοποιούν. Αγαπάει τη ζωγραφική, με έργα της πήρε μέρος σε ομαδικές εκθέσεις.

Μυθιστορήματά της: ΜΙΚΡΕΣ ΚΑΙ ΜΕΓΑΛΕΣ ΠΡΟΔΟΣΙΕΣ και Η ΣΚΙΑ ΤΗΣ ΑΜΦΙΒΟΛΙΑΣ

Δήμητρα Κωλέτη