Παλίρροια- Μαίρη Κωνσταντούρου

     Σε ένα νησί γεμάτο ψυχές που ζητούν ελευθερία και συμπόνια η παλίρροια φουσκώνει φέρνοντας μαζί της γεγονότα που παρασύρουν ήρωες και αναγνώστες του νέου βιβλίου της Μαίρης Κωνσταντούρου με τίτλο «Παλίρροια», σε νερά άλλοτε γαλήνια και ελπιδοφόρα κι άλλοτε πάλι σε ζοφερά και σκοτεινιασμένα. σε νερά που η κοινωνική αναλγησία, ο στιγματισμός και η έλλειψη συμπόνιας κυριαρχούν και κυκλώνουν τους ήρωες ενώ συγχρόνως, δυστυχώς, αντανακλούν τις σύγχρονές μας κοινωνίες.

     Ποβέλια το όνομα του νησιού το οποίο βρίσκεται στη λιμνοθάλασσα της Βενετίας και που η συγγραφέας επιλέγει να τοποθετήσει τους ήρωες της με την πλοκή να κινείται σε δύο χρόνους όπως ακριβώς και ο ρόλος που διατέλεσε το νησί μιας και κατά την διάρκεια του Μεσαίωνα, η Ποβέλια  χρησιμοποιήθηκε ως χωνευτήρι των θυμάτων της πανώλης που σάρωσε την Ευρώπη του 14ου αιώνα στέλνοντας στο θάνατο εκατομμύρια ψυχές ενώ στην σύγχρονη ιστορία της λειτούργησε από το 1922 και για κάποιες δεκαετίες ως άσυλο ψυχικά ασθενών.

      Η αφήγηση λοιπόν κινείται ανάμεσα σε δύο χρόνους με την Ρεμίνα, τον Βιτόριο, τη Δέσποινα, την Λουτσία και άλλους τροφίμους του ψυχιατρείου να μας μεταφέρουν στους ψυχρούς χώρους του ασύλου εκεί που η απάθεια, η αδιαφορία, η κοινωνική αναλγησία επιδεινώνει την κατάσταση των ασθενών. Μέσα σ’ αυτές τις ψυχρές συνθήκες κάποιοι γιατροί και νοσηλευτές αποτελούν εξαίρεση αφού σκύβουν με ανθρωπιά πάνω από τους ψυχικά νοσούντες, επιχειρούν να ταυτιστούν μαζί τους και κάνουν ότι είναι δυνατόν για να ακούσουν και να αφουγκραστούν το είναι του εκάστοτε ασθενή. Ο γιατρός Ντελασούντα, ο πρώην διευθυντής Κονταρίνι και η νοσοκόμα Τζιζέλα θα πιάσουν το χέρι των ασθενών τους και με νηφαλιότητα, συμπόνια και επαγγελματισμό θα αποτελέσουν όαση μέσα στην ψυχιατρική κλινική της Ποβέλιας και ειδικά την δεδομένη στιγμή που ο νέος διευθυντής Πινιόλο εφαρμόζει επικίνδυνα πειράματα στους τροφίμους αδιαφορώντας ακόμα και για την ίδια τους τη ζωή πόσο μάλλον για την αξιοπρέπειά τους.  

     Το ίδρυμα στην Ποβέλια χτίστηκε πάνω στην τέφρα των θυμάτων του μαύρου θανάτου όπως ονομάστηκε η πανδημία της πανώλης και ο μύθος θέλει -ακόμα και σήμερα!- φαντάσματα να έχουν στοιχειώσει το νησί. Η συγγραφέας που της αρέσει να χρησιμοποιεί το μεταφυσικό στοιχείο -κρίνοντας από την «Άγνωστη δίπλα μου», που έχω διαβάσει- χρησιμοποιεί τον θρύλο και πλάθει έναν ήρωα, τον Αλεσάντρο, που είναι φάντασμα και επισκέπτεται την Ρεμίνα -τη αγαπημένη μου ηρωίδα,  που μ’ άγγιξε με την ιστορία της!- και της διηγείται την δική του ιστορία - ευφυής η σύνδεση των δύο χρόνων.

     Έτσι μέσα από τα πρωτοπρόσωπα λόγια του Αλεσάντρο μεταφερόμαστε στη Βενετία του 14ου αιώνα με την πανούκλα να σαρώνει τον πληθυσμό, τον θάνατο να επιβάλλεται και τον άνθρωπο να ξεγυμνώνεται μπρος στη μοίρα του. Κεκτημένα χάνονται. Τίτλοι, πλούτη, αίγλη και ματαιοδοξία ηττούνται με τον θάνατο να φέρνει στην επιφάνεια και μπρος στα μάτια του Αλεσάντρο ηθικές αξίες που ίσως αγνοούσε-περιφρονούσε: αυτοθυσία, καλοσύνη, αγάπη, αλληλεγγύη και αθωότητα. 

     Η Ρεμίνα και ο Αλεσάντρο, η Ποβέλια του Μεσαίωνα και αυτή του 20ου αιώνα γεννούν σκέψεις για την ανθρωπιά, την ενσυναίσθηση της κοινωνίας, για το πόσο εύκολα βάζουμε ταμπέλες και στιγματίζουμε, με την συγγραφέα να αναφέρει χαρακτηρίστηκα και να συμπεραίνουμε:  

«Ένας βαθύς αναστεναγμός ξέφυγε από τα χείλη της. Η πανώλη, που εξολόθρευσε εκατομμύρια πληθυσμού στην Ευρώπη και στην Ασία στο τέλος του Μεσαίωνα, δεν είχε νικηθεί. Απλώς είχε αλλάξει όνομα και εξακολουθούσε να μαστίζει τον κόσμο. Και τη θέση των αρουραίων, που βοήθησαν στην εξάπλωσή της τότε, τώρα την είχαν πάρει οι υπάνθρωποι που πολλαπλασιάζονταν με γρήγορους ρυθμούς. Ποβέλιες υπήρχαν πολλές, δυστυχώς, και θα συνέχιζαν να υπάρχουν. Από τα χαρακώματα του Μεγάλου Πολέμου μέχρι τα στρατόπεδα συγκέντρωσης των ναζιστών και από τα εγκλήματα που διαπράττονταν καθημερινά στις γειτονιές μέχρι την εγκατάλειψη των ανήμπορων στα διάφορα άσυλα, η πανώλη της απανθρωπιάς εξαπλωνόταν ταχύτατα, ισοπεδώνοντας κάθε καλό που βρισκόταν στον δρόμο της»

      Γεννούν όμως και την ελπίδα γιατί κάπου εκεί η τρυφερότητα, η αγάπη, η ανθρωπιά και ο έρωτας βρίσκουν χώρο να τρυπώσουν και να αναδυθούν προσφέροντας λύτρωση στους ήρωες και στους αναγνώστες του εξαιρετικού αυτού βιβλίου!

     Η «Παλίρροια» της Μαίρης Κωνσταντούρου είναι ένα υπέροχο βιβλίο στο οποίο συνυφαίνεται αριστοτεχνικά από την συγγραφέα η Ιστορία με την μυθοπλασία και ο ρεαλισμός με το φανταστικό στοιχείο. Η ροή είναι καταιγιστική και οι περιγραφές βιωματικές. Οι ήρωες είναι σκιαγραφημένοι άψογα, νιώθεις την ψυχή τους, ακούς τις σκέψεις τους, ακολουθείς τα βήματά τους.

     Σας παροτρύνω λοιπόν να διαβάσετε την «Παλίρροια» ! Στις σελίδες του οι ηθικές αξίες παίρνουν μορφή, γεννούν σκέψεις... με την Ελπίδα που κουβαλούν οι Άνθρωποι -με το άλφα κεφαλαίο!- να νικά το σκοτάδι της παράνοιας που φέρει κάθε ζοφερή ψυχή, να αποτελεί -για ‘μένα!- ένα από τα πιο βασικά μηνύματα του κειμένου. 

     Συγχαρητήρια στη συγγραφέα!

Βαθμολογία 5/5

Βιογραφία Συγγραφέως

Στοιχεία Βιβλίου:

Τίτλος: Παλίρροια

Συγγραφέας: Μαίρη Κωνσταντούρου

Εκδ.: Λιβάνη

Ημερ. Εκδ.: 2020

Σελ.: 496

Δήμητρα Κωλέτη