Οι Άθλιοι - Victor Hugo

       Το «Οι Άθλιοι» του Victor Hugo εδώ και δυο αιώνες αποτελεί ένα από τα δημοφιλέστερα μυθιστορήματα παγκοσμίως. Έχει μεταφερθεί στο θέατρο και στον κινηματογράφο αμέτρητες φορές ενώ στο Μπρόντγουεϊ κατέχει την τρίτη θέση μεταξύ των πιο μακροβιότερων μουσικών παραστάσεών του.

    Στις εννιακόσιες ογδόντα σελίδες των Αθλίων, η Γαλλική Επανάσταση και οι δεκαετίες που την ακολούθησαν, οι μάχες των οδοφραγμάτων του επαναστατημένου Παρισιού, οι απόψεις του συγγραφέα, για την κοινωνία, την θρησκεία και τον άνθρωπο, παρασύρουν τον αναγνώστη, μαζί με την ιστορία του κύριου πρωταγωνιστή, του κατάδικου Γιάννη Αγιάννη, σε ένα μεγαλειώδες κείμενο που τον προβληματίζει, τον συγκινεί και τον μαγεύει με την αμεσότητα που αποπνέει.

      «Οι Άθλιοι» αποτελούνται από πέντε βιβλία στα οποία ο κεντρικός ήρωας τους και οι πολυπληθείς χαρακτήρες που τον πλαισιώνουν και πρωταγωνιστούν και αυτοί με τις ενέργειες τους δημιουργούν μια έντονη και ανατρεπτική πλοκή που καθηλώνει.

        Ο Γιάννης Αγιάννης καταδικάζεται σε πέντε χρόνια φυλάκιση για κλοπή -και τι κλοπή! ενός ψωμιού. Οι άσχημες όμως συνθήκες του κάτεργου τον οδηγούν σε αποτυχημένες, δυστυχώς, απόπειρες δραπέτευσης με αποτέλεσμα η ποινή του να αυξηθεί σε δεκαεννέα χρόνια. Αποφυλακίζεται εν τέλει στα σαράντα έξι του χρόνια και προσπαθεί να ενταχθεί στην κοινωνία. Το στίγμα του κάτεργου όμως αποτελεί τροχοπέδη καθώς αντιμετωπίζεται ως μίασμα. Όλοι τον διώχνου και ο μόνος που του δίνει καταφύγιο είναι ο Επίσκοπος Μυριήλ, ο άνθρωπος που με την γαλήνια όψη του, τα σοφά του λόγια αλλά και την κάλυψη που του πρόσφερε στην αστυνομία μετά το νέο του ατόπημα γλιτώνοντάς τον έτσι από έναν ακόμα εγκλεισμό στα κάτεργα, αγγίζει την ψυχή του και τον μεταβάλει σε έναν ενάρετο άνθρωπο…. Ο Γιάννης Αγιάννης μετά την συγκινητική αυτή ενέργεια του Επισκόπου μεταμορφώνεται σε Κύριος Μαγδαληνής προκειμένου να γλιτώσει από τον επιθεωρητή Ιαβέρη και γίνετε ένας φιλάνθρωπος επιχειρηματίας που κερδίζει τον σεβασμό των κατοίκων της περιοχής στην οποία αποφάσισε να στήσει τη νέα του ζωή. Όμως η ηρεμία δεν θα κρατήσει πολύ καθώς η πληροφορία πως κάποιος άλλος κατηγορείται για τα δικά του ατιμώρητα αδικήματα τον συγκλονίζει. Σπεύδει να σώσει αυτόν τον αθώο άνθρωπο και αυτομάτως βρίσκεται και πάλι στο κάτεργο όπου αυτή την φορά θα μείνει πολύ λίγο, μόλις έξι μήνες, μιας και η απόδραση που θα πραγματοποιήσει θα είναι απόλυτα επιτυχής.

Ο Γιάννης Αγιάννης ελεύθερος πλέον θα τηρήσει την υπόσχεση που έδωσε στην ετοιμοθάνατη Φαντίνα, να φροντίσει δηλαδή την κόρη της, και θα πάρει δίπλα του την Τιτίκα προσπαθώντας να τις προσφέρει μια ζωή γεμάτη ασφάλεια και αγάπη, που τόσο είχε στερηθεί στα χέρια των τυχοδιωκτών Θεναρδιέρο. Η Ιστορία, οι τυχοδιώκτες και ο Ιαβέρης είναι όμως εκεί και για άλλη μια φορά θα του φράξουν το δρόμο της ευτυχίας, της αγάπης και της ελευθερίας. Ή μήπως όχι;

      Αν και υπήρχαν κάποια σημεία που με κούρασαν εντούτοις η υπόθεση, η άρτια σκιαγράφηση των χαρακτήρων, οι τόσο παραστατικές, ρεαλιστικές και κινηματογραφικά δοσμένες περιγραφές (εξαιρετική αυτή που αναφερόταν στο Βατερλό, η αυτοκτονία του Ιαβέρη, η διέλευση του Γιάννη Αγιάννη από τους υπονόμους του Παρισιού, κλπ) η ατμόσφαιρα που κατέκλυζε όλη την έκταση του κειμένου καθώς και τα ακόλουθα αποσπάσματα-μηνύματα αποτελούν κάποια από τα στοιχεία που ξεχώρισα και θαύμασα στο εν λόγω βιβλίο και είναι αυτά που με κάνουν με τη σειρά μου να χαρακτηρίσω τους Άθλιους ως ένα ΑΡΙΣΤΟΥΡΓΗΜΑ! Ο Γιάννης Αγιάννης μπαίνει στους αγαπημένους μου ήρωες!

Είναι από τα βιβλία που πρέπει να διαβαστούν από όλους! Όσοι δεν το έχετε κάνει ήδη κάντε το…..!

Ξεχωριστά αποσπάσματα:

1) Οι αμόρφωτοι πρέπει να διδαχτούν όσο το δυνατό περισσότερα. Φταίει η κοινωνία που δεν προσφέρει δωρεάν την εκπαίδευση και η ίδια είναι υπεύθυνη για το σκοτάδι γύρω μας. Η αμαρτία μέσα σε έναν άνθρωπο γεννιέται από το σκοτάδι της ψυχής τους. Για την αμαρτία τούτη δεν φταίει εκείνος που την έκανε, μα εκείνος που δημιούργησε το σκοτάδι.

2) -Μη φοβάστε τους κλέφτες και τους φονιάδες. Δεν είναι παρά μικροί και εξωτερικοί κίνδυνοι. Εκείνο που πρέπει να φοβάστε είναι ο ίδιος ο εαυτός σας. Τα πάθη και οι κακίες είναι φονιάδες και κλέφτες οι προλήψεις. Η απειλή για την ψυχή μας έχει σημασία και όχι η απειλή για την περιουσία μας. Και την ψυχή μας οφείλουμε να παραφυλάσσουμε από τους κινδύνους.

3) Καθώς ανακατεύεται με την ανθρώπινη ζωή η αμάθεια, τη λερώνει. Το αθεράπευτο αυτό λέρωμα απορροφάται από τα σώθηκα του ανθρώπου και βγαίνει το Κακό.

Εικόνα της Τιτίκας,από την α' εκδοσή
των Αθλίων (1862)

4) …. η πρόοδος μόνο με την τόλμη δημιουργείται.

5) …..φιλόσοφοι εμπρός!

Οφείλετε να διδάσκετε, να φωτίζετε, να σκέφτεστε φανερά, να μιλάτε δυνατά, να τρέχετε κάτω από τον ήλιο χαρούμενοι, να ανακατευτείτε με τις λαϊκές μάζες, να μιλάτε για τα δικαιώματά τους….. Την ιδέα να την κάνετε στρόβιλο. Το ιδανικό μπορεί να κατακτηθεί όταν χρησιμοποιηθούν κατάλληλα οι τιποτένιοι, οι κουρελήδες, οι ανάξιοι και οι αγράμματοι εκείνοι. Την αλήθεια μέσα από τον λαό μπορείτε να την δείτε.

6) Η δυστυχία, η αποξένωση, ο ξεπεσμός στη ζωή είναι πραγματικά πεδία μάχης, όπου διακρίνονται ήρωες αφανείς μα όχι και λιγότερο δοξασμένοι από τους γνωστούς μας ένδοξους ήρωες. Με τέτοιο τρόπο διαμορφώνονται υγιείς φύσεις - που τόσο σπανίζουν. Η φτώχεια τούτη, που μοιάζει συχνά με μητριά γίνεται κάπου κάπου μητέρα. Η κακοπέραση γεννά κάποτε της ψυχής τη δύναμη και του νου την ακατάβλητη ισχύ.

7) Οι ζωντανοί βλέπουν το άπειρο. Μα το οριστικό μόνο οι νεκροί το βλέπουν. Στο μεταξύ αγαπάτε και πάσχετε, ελπίζετε και σκέφτεστε. Αλίμονο σε εκείνον που αγάπησε μόνον κορμιά, μορφές, φαινόμενα! Όλα θα του τα αφαιρέσει ο θάνατος. Όσοι αγάπησαν ψυχές θα τις ξαναβρούν.

8) Η ελευθερία είναι νόμος όλων, που καταλήγει εκεί που αρχίζει του άλλου η ελευθερία.

9) Η αλήθεια τρέφει, όπως και το σιτάρι -η γνώση σώζει, η σκέψη είναι το πρωταρχικό στοιχείο για την προκοπή. Όταν ένα μυαλό νηστεύει την επιστήμη και τη σοφία, γίνεται αδύναμο, υποτονικό, ατροφικό. Το ίδιο αξιολύπητα με τα άδεια στομάχια είναι και τα μυαλά που πεινούν.

10) Μεγάλο πράγμα ν’ αγαπιέσαι! Μα πιο μεγάλο πράγμα ν’ αγαπάς!

11) Τα πλήθη έχουν την τάση να ανέχονται τον τύραννο. Και η μάζα καταλήγει στην απάθεια. Οφείλεις λοιπόν να τους ταρακουνάς, να τους σπρώχνεις, να τους κεντρίζεις, να τους ενθουσιάζεις τους ανθρώπους, να φέρνεις την αλήθεια μέσα στα μάτια τους, να τους πετάς με μεγάλες απέραντες χούφτες το φως. Μ’ ένα τέτοιο θάμπωμα ξυπνούν. Γι’ αυτό χρειάζονται οι ξεσηκωμοί και οι πόλεμοι. Χρειάζονται μεγάλοι λαϊκοί αγωνιστές, που να φωτίζουν ους λαούς τους με την τόλμη και να τραντάζουν τούτη την αξιολύπητη που την σκεπάζει ακόμα πολλή καταχνιά του Μεσαίωνα.

Βαθμολογία 5/5

Βιογραφία Συγγραφέως

Στοιχεία Βιβλίου:

Τίτλος: Οι Άθλιοι

Συγγραφέας: Victor Hugo

Εκδ.: Λιβάνη

Ημερ.Εκδ.: 1998, α' έκδοση 1862

Σελ.: 980